W ostatnich latach nastąpiła kumulacja wyzwań dla branży transportu drogowego. Po pierwsze, wejście w życie regulacji związanych z pakietem mobilności stopniowo zmniejszało efektywność pracy przewozowej i generowało wzrost kosztów. Po drugie, gospodarcze skutki pandemii, w tym wciąż odczuwalny brak produkowanych w Azji komponentów elektronicznych, ograniczyły produkcję w europejskim przemyśle, w tym u jednego z głównych klientów i zarazem dostawców branży transportowej, jakim jest przemysł motoryzacyjny. Po trzecie, zbrojna agresja Rosji na Ukrainę spowodowała konsekwencje gospodarczo-polityczne, które przejściowo, a zarazem drastycznie, zmniejszyły podaż surowców energetycznych, generując wzrost cen paliw oraz spadek produkcji w uzależnionych od tych surowców gałęziach europejskiej gospodarki.
Pomimo trudności sektor TSL należy do najszybciej rozwijających się sektorów polskiej gospodarki, a sam transport drogowy jest branżą z największym wkładem w rozwój kraju, zwiększając w ciągu dekady zatrudnienie o blisko ćwierć miliona osób. Druga branża na liście (IT) zanotowała wzrost ok. 200 tys.
W sektorze "transport drogowy i logistyka transportu drogowego" można zauważyć szereg luk w kompetencjach, które są istotne dla efektywnego funkcjonowania branży, zwłaszcza w kontekście dynamicznych zmian zachodzących w gospodarce oraz postępu technologicznego.
• Braki w kompetencjach:
o Technologie cyfrowe: W wyniku postępującej cyfryzacji branży brakuje specjalistów zdolnych do obsługi nowoczesnych systemów informatycznych, zarządzania danymi oraz analityki. Niezbędne są umiejętności związane z używaniem oprogramowania do zarządzania łańcuchem dostaw, systemów TMS (Transportation Management Systems).
o Zarządzanie danymi i analityka: W dobie cyfryzacji i automatyzacji, umiejętności analizy danych oraz zdolności do wykorzystania big data w optymalizacji procesów logistycznych są coraz bardziej pożądane.
o Zarządzanie projektami: Wzrastająca złożoność projektów logistycznych oraz potrzeba ich realizacji w zintegrowany sposób wymagają umiejętności w zakresie zarządzania projektami, w tym praktyki Agile i Lean Management.
o Zarządzanie łańcuchem dostaw: Wymagana umiejętność efektywnego planowania i zarządzania procesami dostaw, z uwzględnieniem logistyki ostatniej mili, w tym optymalizacji tras oraz zarządzania czasem dostaw.
o Kompetencje interpersonalne: Umożliwiające efektywną komunikację i współpracę w zespołach wielodyscyplinarnych oraz międzykulturowych oraz umiejętności miękkie, takie jak negocjacje, rozwiązywanie konfliktów oraz przywództwo.
o Odpowiedzialność środowiskowa: Kompetencje związane z ekologicznymi aspektami transportu, w tym znajomość regulacji dotyczących emisji spalin i zrównoważonego transportu obowiązujących w Unii Europejskiej, szczególnie w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu.
• Zapotrzebowanie na kompetencje w kolejnych latach:
o Sztuczna inteligencja i automatyzacja: W najbliższych latach przewiduje się wzrost zapotrzebowania na kompetencje związane z AI oraz automatyzacją procesów logistycznych. Pracownicy powinni być wyposażeni w umiejętności korzystania z oprogramowania oraz obsługi algorytmów służących do optymalizacji tras transportowych, a także zautomatyzowanych systemów magazynowych.
o Bezpieczeństwo cybernetyczne: Wzrastająca cyfryzacja branży transportowej zwiększa ryzyko cyberataków. Kompetencje w zakresie zabezpieczeń informacyjnych i ochrony danych staną się kluczowe dla ochrony systemów i danych klientów.
o Zarządzanie zrównoważonym transportem: Wprowadzenie norm i regulacji związanych z zrównoważonym rozwojem wymagać będzie specjalistów zdolnych do analizy i wdrażania strategii transportowych ograniczających wpływ na środowisko.
o Logistyka ostatniej mili: Wzrost e-commerce i dostaw bezpośrednich do konsumentów spowoduje potrzebę specjalistów z zakresu logistyki ostatniej mili.
o Umiejętności cyfrowe: W miarę jak branża transportowa staje się coraz bardziej zdigitalizowana, umiejętności cyfrowe, w tym obsługa systemów zarządzania transportem (TMS) oraz platform e-logistycznych, będą niezbędne.
o Zarządzanie flotą autonomicznych pojazdów i dronów: Pojawienie się pojazdów autonomicznych wymagać będzie nowego rodzaju wiedzy w zakresie inżynierii, a także przepisów regulujących ich użycie na drogach. Drony w transporcie stają się również coraz bardziej popularne, dlatego potrzebna będzie wiedza na temat regulacji dotyczących ich użytkowania, zarówno dla dostawców, jak i dla operatorów. Prowadzenie i nadzorowanie dostaw za pomocą dronów wymagać będzie specyficznych umiejętności – zarówno technicznych, jak i związanych z przestrzeganiem przepisów prawnych.
o Certyfikowane programy szkoleń: Wzrost znaczenia transportu międzynarodowego sprawia, że pracownicy będą potrzebować szkoleń w zakresie regulacji prawnych i celnych w różnych krajach. W kontekście szkoleń i rozwoju kompetencji w sektorze transportu drogowego i logistyki, konieczne jest zidentyfikowanie i zaspokajanie luk w umiejętnościach w obszarach technologicznych, ekologicznych, prawnych oraz w zakresie analizy danych i umiejętności miękkich. Wspieranie rozwoju tych umiejętności będzie kluczowe dla zapewnienia konkurencyjności sektora w nadchodzących latach oraz dla sprostania rosnącym wymaganiom rynku. Powołanie rady sektorowej do spraw kompetencji może znacząco przyczynić się do skutecznej identyfikacji potrzeb i organizacji efektywnych programów szkoleniowych.
Aby jak najlepiej przygotować się do wyzwań stojących przed systemem edukacji dostosowanym do potrzeb rynku pracy, konieczne jest podejmowanie działań diagnozujących luki kompetencyjne i zapotrzebowanie na przyszłe zawody. Temu służy system rad ds. kompetencji. Jedną z nich jest Rada ds. Kompetencji sektor Transport Drogowy i Logistyka Transportu Drogowego. Realizuje ona zadania służące zmniejszeniu niedopasowania kompetencyjnego na rynku pracy w sektorze. W realizacji zadań Rada korzysta w szczególności z instrumentów wymienionych w przepisach o Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji oraz prawa oświatowego, a także o szkolnictwie wyższym i nauce oraz promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Rada pełni funkcje opiniodawczo-doradcze ukierunkowane na poprawę dopasowania systemu edukacji do potrzeb systemu gospodarczego i zbudowania kompetencji pożądanych w sektorze Transportu Drogowego i Logistyki Transportu Drogowego, aby kwalifikacje zdobywane w szkołach, na uczelniach, podczas kursów i szkoleń odpowiadały na realne potrzeby pracodawców Sektora.
Do zadań Rady należy w szczególności:
1) identyfikacja i prognozowanie potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych sektora Transportu Drogowego i Logistyki Transportu Drogowego (dalej sektora TDiLTD ) w Polsce w celu dostosowania procesów edukacyjnych do potrzeb rynku pracy;
2) określanie obszarów badawczych i inicjowanie badań kompetencji pracowników sektora, gromadzenie i przekazywanie informacji dotyczących potrzeb sektora TDiLTD partnerom społecznym, rekomendowanie rozwiązań i zmian systemowych i legislacyjnych w obszarze edukacji i jej dostosowania do potrzeb rynku pracy, w tym rekomendowanie zmian sektorowych ram kwalifikacji;
3) pozyskiwanie wiedzy od przedsiębiorców na temat potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych niezbędnych na rynku pracy w sektorze TDiLTD;
4) upowszechnianie informacji na temat potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych w sektorze TDiLTD;
5) działania na rzecz rozwoju kompetencji w sektorze TDiLTD;
6) inicjowanie współpracy przedsiębiorców z uczelniami oraz podmiotami, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w celu zintegrowania edukacji i pracodawców;
7) formułowanie rekomendacji w zakresie dostosowania kadr gospodarki do aktualnych potrzeb przedsiębiorców w sektorze TDiLTD.
Umowa o współpracę w zakresie organizacji i prowadzenia sektorowej rady do spraw kompetencji została podpisana z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości 04.03.2025 r.
KONTAKT
Sektorowa Rada ds. Transport Drogowy i Logistyki Transportu Drogowego
ul. Sołtysowicka 19B, 51-168 Wrocław
tel.: (71) 324 68 42 wew. 108
e-mail:
